De Kolonistenkwestie

Recent passeerde er op Facebook een post over Theo Francken die zich weer ergens boos om maakte. Zoals dat gaat in tijden van essays, neurotisch woorden-tellen en uitstelgedrag, liet ik mij verleiden om het bijhorende artikel ook daadwerkelijk te lezen. Het bleek dat de reden tot woede te maken had met het gekende gezelschapsspel Kolonisten van Catan. Ondanks de vlot over de tong rollende alliteratie, besloot de fabrikant van het spel recent om de naam te wijzigen naar simpelweg Catan, kwestie van het geladen woord ‘kolonisten’ te vermijden. Misschien geen zet die onmiddellijk effect zal hebben, maar een mooi statement in 2018, leek mij. Voor Theo Francken was het nieuws echter aanleiding tot de volgende Facebook-post:

“Ik ben helemaal klaar met die politiek-correcte waanzin. Welke zinnige mens stoort zich hier nu aan? Het lijkt wel of álles kapot moet. Het is allemaal onze schuld en het enige wat wij – blanke Europeanen – nog mogen voelen is schuld en schaamte.
En al die bedrijven die in die politiek-correcte Europese zelfhaat meegaan, daar moet ik ook al niks meer van hebben. Toon eens wat ruggengraat! ???

Deel als je het eens bent. Protesteer zo mee en toon dat het overgrote deel van de bevolking het helemaal gehad heeft met deze politiek-correcte waanzin.”

Het is inderdaad niet altijd makkelijk om een blanke Europeaan te zijn vandaag de dag. Ondanks het feit dat we het koloniale verleden reeds lang achter ons hebben gelaten, lijkt het ons, de onschuldige generatie, te achtervolgen. Beste meneer Francken, ik weet hoe dat voelt, geloof mij. In een internationale academische omgeving, aan een universiteit waar diversiteit de norm is en de nadruk ligt op postkoloniale en interculturele studies, wordt men af en toe al eens met zijn blanke zelve geconfronteerd. En ja, soms ben ik gefrustreerd omdat ik zelfs met alle openheid van geest over sommige onderwerpen niet kan meepraten simpelweg omdat ik blank ben, met alle wil van de wereld niet kan begrijpen hoe het voelt om kind van een voormalig gekoloniseerd land te zijn en inderdaad de ‘schuld’ meedraag van een verleden dat niet het mijne is. Maar om daar de term zelfhaat op te plakken? Goh. Dat lijkt me een overdrijving van het zevende knoopsgat.

Op uw vraag “welke zinnige mensen zich hier nu aan kunnen storen” kan ik u dan ook makkelijk een antwoord geven: ongeveer iedereen die niet uit een witte en zeer geprivilegieerde achtergrond komt, zoals jawel, u en ik. U moet begrijpen dat wat voor ons een, laat ons eerlijk zijn, minder, kantje van onze geschiedenis is, voor vele mensen nog steeds tot de alledaagse realiteit behoort. Of het nu gaat om voormalig koloniale structuren die bijdragen aan burgeroorlog in een land zoals bijvoorbeeld Nigeria (Chimamanda Ngozi Adichie’s boek “Half of a Yellow Sun” is hieromtrent een prachtige aanrader) of het tot op vandaag de dag gekoloniseerde Palestina, het kolonialisme ligt, anders dan wij soms aannemen, nog niet helemaal in het verleden.

En ik hoor u denken: “Wat kan ik daar nu aan doen? Ik heb toch zeker geen nederzettingen gebouwd in Congo of Palestina?”  Voor deze vragen u weer opjagen, zou ik u erop willen wijzen dat ik noch iemand anders u persoonlijk verantwoordelijk houdt voor deze tragische gebeurtenissen. Het feit dat u over schuld en zelfhaat praat heeft meer te maken met uw eigen blanke twijfels dan met iets anders. En eens te meer lijken we meer op elkaar dan verwacht. Immers, ik heb me die vragen ook gesteld: wat kunnen wij eraan doen dat we in een liefdevol blank nest geboren werden, in onze jeugd gespaard bleven van vooroordelen en racisme en toevallig verre afstammelingen zijn van kolonisten? Niets. Absoluut niets. Maar het is tijd om onze ogen te openen en verder dan ons Europese eiland te kijken. Dus waarom niet gewoon één woordje schrappen, het spel met genoegen blijven spelen en bijdragen aan een werkelijk postkoloniale wereld?

Het is toch maar een spel zegt u? Is dat nu de moeite om over te mierenneuken? Wel. Laat mij u introduceren tot het begrip “normaliseren”. Hoe vaak hoor je een 11-jarige dezer dagen het woord “homo” als scheldwoord gebruiken omdat “iedereen dat doet op de speelplaats” zonder te weten wat het precies betekent of wie het kwetst? Precies. Het gebruik van het woord in de context van een spelletje, ongeacht onze vermeende breuk met het verleden, houdt dat precieze verleden in stand. Onbewuste denkpatronen zijn grotere boosdoeners dan u denkt, meneer Francken, ze zijn bijgod de reden dat ik mij in zekere zin nog steeds verwacht aan een wit paard met de ideale man erop dat op zekere dag voor mijn deur zal verschijnen. Benieuwd of, als u tot hier gelezen heeft, mijn prinsendromen voortaan voor uw geestesoog zullen verschijnen wanneer u besluit om nog eens een online tirade tegen politieke correctheid af te steken.